6 Soru İle Aralıklı Çalışmada Yıllık Ücretli İzin Sorunlarına Cevaplarımız

Yıllık izin, temeli Anayasa’ya dayanan bir dinlenme hakkıdır. Yıllık ücretli izin hakkı 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesinde düzenlenmiş olup buna göre “İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.”

Aynı maddenin devamında, “İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi; a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden, b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden, c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden, az olamaz.” düzenlemesi yer almaktadır.

Ancak işçinin aynı işveren nezdinde farklı dönemlerde gerçekleştireceği aralıklı çalışmalarında yıllık ücretli izin süresinin ne şekilde hesaplanacağını, farklı ihtimallere göre ayrıca incelemek gerekmektedir

İşçinin işten ayrıldıktan bir süre sonra aynı işverene bağlı olarak yeniden çalışmaya başlaması halinde “aralıklı çalışma” söz konusu olacaktır.  4857 sayılı İş Kanunu md. 54 uyarınca; “Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır.”

Ancak yasa maddesi bu kadar açık olmasına rağmen uygulamada farklı ihtimallere göre verilen farklı içtihatlar sebebi ile yasanın uygulaması bir miktar karmaşık bir hale gelmiştr.

Belirtmek gerekir ki 4857 sayılı Yasa 10.06.2003 tarihinde yürürlüğe girmiş olup buna göre işçinin bu tarihten önceki döneme ait çalışmaları değerlendirilirken 1475 sayılı Yasaya tabi olması ve 1475 sayılı Yasa ile 4857 sayılı Yasa’daki yıllık ücretli izin süreleri farklılık arz etmesi hususu dikkate alınarak hesap yapılmalıdır.

  1. 1- İşçinin Aynı İşyerindeki Aralıklı Çalışma Süreleri Birleştirilir Mi?

İşçinin aynı iş yerinde tekrar işe başlaması halinde önceki çalışma dönemi sonunda yıllık izin yönünden kullanmadığı izinler olup da bunların karşılığı ödenmemiş isedaha önceki çalışma süreleri de dikkate alınacak ve aralıklı çalışmalar birleştirilerek yıllık izin belirlenecektir.

Genel kurala göre, önceki çalışma döneminde kullanılmayan ve iş sözleşmenin sona ermesinden sonra ücreti de ödenmeyen yıllık izin süreleri, yeni çalışma dönemine eklenecektir.

Kıdem tazminatından farklı olarak, yıllık izin için işçinin çalışmasının ne şekilde sona erdiğine göre bir ayrım yapılmayacaktır. İş sözleşmesinin kıdem tazminatı ödenerek feshedilmiş olması, yıllık izin yönünden sürelerin birleştirilmesinde engel teşkil etmeyecektir. İşçinin istifa etmesi halinde de yıllık izin hakkı doğmakta ve çalışma süreleri birleşmektedir.

  1. 2- Yıllık İzin Hesabında Aralıklı Çalışmalarda  Ödemesi Yapılmamış Önceki Dönem İzin Hakkı Zamanaşımına Uğrar Mı?

Önemle belirtmek gerekir ki yerleşik Yargıtay içtihatlarıyla da açıklık kazandığı üzere, yıllık izin, özde bir dinlenme hakkı olup aralıklı çalışmalarda önceki dönem zamanaşımına uğramaz.

Ancak aralıklı çalışmada yıllık izin hesabında, önceki çalışma döneminin zamanaşımına uğraması için önceki dönemin bitişi ve sonraki çalışma döneminin başlangıcı arasında 5 yıllık zamanaşımı süresinin geçmesi gerekir.

  1. 3- İşçinin Önceki Dönem Çalışmasının 1 Yıldan Kısa Sürmesi Halinde Ne Şekilde Hesaplama Yapılır?

1 tam yıl dolmadan iş ilişkisinin sona ermesi ve daha sonra işçinin tekrar aynı işveren nezdinde işe başlaması halinde, yeni çalışma döneminin önceki süreye eklenmesi ile 1 yılın tamamlanması doğrultusunda yıllık ücretli izne hak kazanılacaktır. Yani önceki dönem 10. Ayda sona ermiş ise yeni dönemde 2. Ayın doldurulması ile yıllık izine hak kazanılacaktır.

  1. 4- İşçinin önceki dönem çalışmasının 1 yıldan uzun sürmesi halinde ne şekilde hesaplama yapılır?

İşçi önceki dönemde 1 yılı aşkın süre çalışmış ancak yıllık izin hakkını kullanamamış ve fesih sonrası yıllık izin ücreti de kendisine ödenmemişse, işçi yeni çalışma döneminde kalan iznini de kullanabilir. Tam yıldan arta kalan süreler, yeni çalışma dönemindeki hizmet süresine eklenecektir.

Bununla birlikte örneğin işçinin önceki çalışma dönemi 5 yıl sürmüş ve bu dönemde işçi yıllık iznini tam olarak kullanmamış ve fesih sonrası ücreti de ödenmemişse; aralıklı çalışmaların birleştirilmesi ile işçinin yeni çalışma döneminde hak edeceği yıllık ücretli izin süresi öncekinin kaldığı yerden başlayacak ve bu örnekte olduğu gibi yıllık izine esas kıdem süresi 5 yıldan fazla çalışan işçilere verilecek süreye göre hesaplanacaktır.

  1. 5- İşçinin Yıllık İznini Kullanmış Ya Da Yıllık İzin Ücretinin Ödenmiş Olması Durumunda Da Hizmet Süresi Birleştirilir Mi?

İşçinin hak kazandığı bir kısım yıllık iznini kullanmış olması veya bu iznin ücretinin kendisine ödenmiş olması durumunda, bakiye yıllık izni ve yıllık izin ücreti hesaplanırken mahsup işlemi yapılması gerekmektedir.

Şu kadar ki işçiye önceki dönemde yıllık izinleri tam olarak kullandırılmış ya da feshe bağlı olarak kullanılmayan yıllık izin ücreti tam olarak ödenmiş ise bu dönem tasfiye edilmiş olacağından sonraki çalışma süresine eklenerek yıllık izin hesaplanması mümkün olmayacaktır.

Konu ile ilgili Yargıtay kararlarında da uygulamanın bu şekilde yapılması gerektiğine karar verilmiştir Örneğin;

Yargıtay 9. H.D. E. 2021/12471 K. 2022/1343 T. 27.1.2022 kararında; “işçiye önceki feshe bağlı olarak kullanmadığı izin ücretleri tam olarak ödenmişse, bu dönemin sonraki çalışma sürelerine eklenerek izin hesabı mümkün değildir. 

Şeklinde karar vererek uygulamayı vurgulamıştır. Yargıtay’a göre;

Önceki çalışma döneminde izin kullandırılmak veya fesihte karşılığı ödenmek suretiyle tasfiye edilmeyen çalışma süreleri, aynı işverenin bir ya da değişik işyerlerindeki çalışmalara eklenir. İşçinin aralıklı olarak aynı işverene ait işyerinde çalışması halinde, önceki dönemin kıdem tazminatı ödenerek feshedilmiş olması, izin yönünden sürelerin birleştirilmesine engel oluşturmaz. Yine, önceki çalışılan sürede bir yılı doldurmadığı için izne hak kazanılmayan süreler de, işçinin aynı işverene ait işyeri ya da işyerlerindeki sonraki çalışmalarına eklenerek yıllık izin hakkı belirlenmelidir. Yıllık izin, özde bir dinlenme hakkı olup, aralıklı çalışmalarda önceki dönem zamanaşımına uğramaz.”

Bu kararda dikkate alınması gereken bir konu örneğin çalışanın 3 yıl 10 ay süren bir hizmet süresi var ise işveren tarafından 3 yıl esas alınıp 42 gün üzerinden izin hakkı dikkate alınacak ve 10 aylık süre için bir ödeme yapılmayacaktır. Bu çalışan tekrar işe başladığında 2 ay çalıştığında yıllık izine hak kazanacaktır.

 6- Yeni EYT Düzenlemesi Kapsamında Yaşlılık Aylığına Hak Kazananlar Yönünden Ne Şekilde Değerlendirme Yapılmalıdır?

1.3.2023 tarihli ve 7438 sayılı Kanun ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 3.3.2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle, yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanabileceklerdir.

İlgili düzenleme uyarınca yaşlılık aylığına hak kazanmak için iş sözleşmesini feshederek ardından aynı işyerinde çalışmaya başlayan işçilerin yıllık ücretli izne esas hizmet sürelerinin hesaplanmasında da yukarıdaki açıklamalar dikkate alınacaktır. Buna göre, işçinin aynı işyerindeki önceki hizmet süreleri de dikkate alınacak ve yıllık izin süresi hesaplanacaktır.

Av. Yasemin Kaya Koç                                                                                                                             Av. Eren Evren

No related posts.