İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarının Seçimi ve Davanın Açılması ile Davaya Cevap

Bir önceki yazımız olan “Tıkanan Adalet Sistemimizi Açabilecek Bir Yan Yol; İç Tahkim” başlıklı yazımızda iç tahkimin ne olduğu, neden iç tahkim yoluna başvurulmasının daha faydalı olduğu gibi iç tahkim ile ilgili genel bilgileri paylaşmıştık. Bu yazımızda ise Med-Arb projesi ile yakın zamanda adını daha çok duyacağımız İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) ile bir uyuşmazlığın çözümünün hangi şartlar ile mümkün olduğu ve İstanbul Tahkim Merkezi’nde bir davanın nasıl açıldığı ve cevapların nasıl verildiğini anlatmaya çalışacağız.

• Tahkim Sözleşmesi veya Şartı ile İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) Kurallarının Seçimi

Bir uyuşmazlığın tahkim yolu ile çözülebilmesi için taraflar arasında bu yönde bir sözleşme veya sözleşme şartına ihtiyaç bulunmaktadır. Bu durumu Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 413.maddesinden çıkartmaktayız. Madde metnine göre tahkim sözleşmesinin konusunu oluşturan bir uyuşmazlığın çözümü için mahkemede dava açılmışsa, karşı taraf tahkim ilk itirazında bulunabilir. Bu durumda tahkim sözleşmesi hükümsüz, tesirsiz veya uygulanması imkânsız değil ise mahkeme tahkim itirazını kabul eder ve davayı usulden reddeder.

Yani aralarında bir sözleşme olmasına rağmen taraflardan birisinin tahkim yerine mahkemeyi seçmesi halinde diğer tarafın tahkim itirazında bulunma hakkı vardır. Eğer tahkim sözleşmesi geçerli ise o zaman tarafların arasındaki uyuşmazlık tahkim yöntemi ile çözülebilecektir.

Kanun’un 412/3.maddesine göre ise tahkim sözleşmesi yazılı şekilde yapılır. Maddenin düzenlemesi ile yazılığın bir geçerlilik şartı olduğu izlenimi doğmakta ise de maddenin devamı incelendiğinde yazılılık unsurunun bir anlamda ispat şartı olduğu yönünde de görüş bildirmek kanaatimizce mümkündür. Çünkü maddeye göre; Yazılı şekil şartının yerine getirilmiş sayılması için,

• Tahkim sözleşmesinin taraflarca imzalanmış yazılı bir belgeye
• Taraflar arasında teati edilen mektup, telgraf, teleks, faks gibi bir iletişim aracına elektronik ortama geçirilmiş olması
• Dava dilekçesinde yazılı bir tahkim sözleşmesinin varlığının iddia edilmesine davalının verdiği cevap dilekçesinde itiraz edilmemiş olması

Yeterlidir.

• Tahkim Yargılaması için İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarının Seçimi

İstanbul Tahkim Merkezi Kuralları’nın 2.maddesine göre Taraflar, uyuşmazlıklarının İstanbul Tahkim Merkezi Tahkim Kuralları uyarınca çözümlenmesini kararlaştırdıkları durumlarda, tahkime bu kurallar uygulanacaktır. Tarafların, İTM, ISTAC veya benzeri ifadeler kullanmaları durumunda da İstanbul Tahkim Merkezi Tahkim Kuralları uyarınca tahkimi kararlaştırdıkları anlaşılır.

Ancak ileride çıkacak bir uyuşmazlığın en doğru şekilde çözümünün sağlanabilmesi için tahkim şartının ISTAC’ın internet sitesinde yer aldığı şekilde aynen yazılmasında fayda olacaktır. Aksi takdirde tahkim şartının doğru yazılmamasına bağlı çıkabilecek birçok usul problemi ile uğraşmaktan tahkim ile elde edilmesi beklenen amacın gerçekleşmesi zora girecektir.

• İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) Yargılama Usulünün Seçimi

Devlet yargılamasında olduğu üzere İstanbul Tahkim Merkezi’nin halihazırda uyguladığı iki farklı yargılama süreci var. ISTAC tarafından asıl kurallara ilave olarak bir de seri tahkim usulü öngörülmüştür.

Bir uyuşmazlığın İstanbul Tahkim Merkezi tarafından çözülmesi arzu edildiğinde tarafların uyuşmazlığa hangi yöntemin uygulanacağını seçme hakkı da bulunur. Ancak tahkim şartında bu yönde bir düzenleme yapılmamış ise tahkim konusu taleplerin ve varsa karşı davadaki taleplerin tahkim davasının açıldığı tarihteki toplam tutarının 300.000 TL’yi geçmediği uyuşmazlıklarda İstanbul Tahkim Merkezi Seri Tahkim Kuralları uygulanacaktır.

Tahkimde irade serbestisi geçerli olduğu için taraflar 300.000 TL’sını geçen uyuşmazlıkların çözümünde de arzu ederlerse seri tahkim kurallarını uygulayabilirler Bununla birlikte Seri Tahkim Kuralları’nın 1/3 maddesine göre Divan, taraflardan birinin talebi üzerine, hâlin icabına göre taleplerin toplam tutarının 300.000 TL’yi geçmediği uyuşmazlıklarda, Seri Tahkim Kuralları’nın uygulanmamasına karar verebilir

Her iki usul arasında hakem sayısı, yargılama sürecinin hızı ve tahkim süresi başta olmak üzere bazı farklar vardır. Normal tahkim usulünde uyuşmazlıkların altı ayda sonuçlandırılması öngörülmüş iken seri tahkimde bu süre üç aydır.

• İstanbul Tahkim Merkezi Kuralları (ISTAC) Uyarınca Davanın Açılması ve Davaya Cevap Verilmesi

İstanbul Tahkim Merkezi Kuralları uyarınca dava; davacının tarafların bilgileri ve uyuşmazlığın konusunu içeren özet bir dilekçe olan “tahkim talebi” veya tam kapsamlı dava dilekçesini ve bununla birlikte tahkim şartını içerir sözleşmeyi İstanbul Tahkim Merkezi sekretaryasına sunması ve 2020 itibari ile geçerli 300 TL başvuru ücretini Merkezin banka hesabına yatırması ile kolay bir şekilde açılabiliyor.

İstanbul Tahkim Merkezi’nin getirdiği kolaylık sayesinde bu belgelerin arbitration@istac.org.tr adresine elektronik yolla sunulması veya ana sayfadaki ISTAC Tahkim Talebi kutucuğundan elektronik başvuru yapılması da mümkün hale gelmiştir.

Tahkim sözleşmesinde uyuşmazlığın üç hakem ile çözüleceği kararlaştırılmış ise davacı seçtiği hakemin veya tek hakem ile çözülecek bir uyuşmazlık ise hakem adayının bilgisini de sekretaryaya iletmelidir.

• Tahkim Talebi

Standart kurallarda, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki yargılama usulünden farklı olarak “tahkim talebi ile davanın açılması” mümkündür. Davacının zamandan kazanmak için tam kapsamlı dava dilekçesi ile de başvurma hakkı vardır. Ancak Özellikle zamanaşımı baskısının bulunduğu hallerde veya karşı tarafın savunmalarını tam olarak görmeden eldeki kozların açık edilmemesi arzu ediliyor ise tahkime tahkim talebi ile başvurmanın daha doğru olduğu inancı hakimdir.

İstanbul Tahkim Merkezi Kuralları’nın 7/2.maddesine göre Tahkim talebinde asgari olarak;

1. a) Tarafların ve varsa vekillerinin, adı soyadı, unvanı, adresleri, telefon ve faks numaraları ile elektronik posta adresleri;

1. b) Uyuşmazlığın konusu, nitelik ve özelliklerine ilişkin özet açıklamaları;

1. c) Davacının talebinin dayanağını teşkil eden vakıalar hakkında genel bilgi;

1. d) Talep sonucu ile birlikte miktarı belirli olan taleplerin tutarları ve değer tayini mümkün olmayan hallerde bu taleplerin yaklaşık parasal değerleri;

1. e) Tahkim Anlaşması ve gerekli gördüğü diğer belgelerin birer nüshası;

1. f) Hakemlerin sayısı ve seçilmesi, tahkim yeri, tahkim dili, uygulanacak hukuk hakkındaki beyanlar.

İle ilgili bilgi ve belgeler bulunmalıdır.

Seri tahkim Kurallarında ise “Tahkim Talebi” diye bir usul yoktur. Davacı dava dilekçesini ve hakemini seçip sekretaryaya bildirmelidir. Seri Tahkim Kurallarına göre Dava dilekçesinin azami içeriği tahkim talebi ile aynı olmalıdır.

• Tahkime Cevap Verilmesi

Tahkim talebi veya dava dilekçesi kendisine bildirilen davalı taraf Tahkim Talebine Cevabını (özet dilekçe) veya cevap dilekçesi ile delillerini 30 gün içinde (seri tahkimde cevap dilekçesi 15 gün içinde) Sekretarya’ya sunmalı ve hakemini veya hakem adayını belirlemelidir.

Aynı süre içerisinde davalı Davalı, Tahkim Talebine Cevabında karşı davasını açabilir. Karşı dava ile ilgili dilekçenin içeriği tahkim talebi veya dava dilekçesinin içeriği ile benzerdir. Karşı dava açılması halinde başvuru ücretinin de yatırılması gerekir.

Tahkime cevap veya Cevap dilekçeleri de arbitration@istac.org.tr adresine elektronik yolla gönderilebilir.

Davalının, Tahkim Talebine Cevap dilekçesi ile birlikte tahkim anlaşmasının geçersizliğine yönelik bir itirazı var ise ileri sürmesi gerekir. Cevap dilekçesinde ileri sürülmeyen bir itirazın daha sonra ileri sürülmesi mümkün değildir.  Ayrıca davalının uyuşmazlığa seri yargılama kurallarının uygulanmasına dair bir itirazı da varsa bunu da 5 gün içinde ileri sürmesi gerekir.

Davalı tarafça bir cevap verilmez veya cevap verilir de tahkim yoluna itiraz edilir ise öncelikle bu konuda hakem kurulu veya tek hakem tarafından bir karar verilecektir. Yani İstanbul Tahkim Merkezi Kuralları da HMK 422 gibi hakemlere kendi yetkileri hakkında karar verme hakkı tanımıştır.

Seri yargılama usulüne ilişkin itiraz ile ilgili olarak ise İstanbul Tahkim Merkezi Divan’ı karar verecektir.

• Cevaplar Sonrası İzlenecek Prosedür

Tahkime cevap verildikten sonra uyuşmazlığı çözecek tek hakem veya hakem heyeti tayin edilecektir.  Hakem seçimi gerçekleştikten sonra hakem tarafından bir görev belgesi (seri tahkimde görev belgesi yoktur) ve usuli zaman çizelgesi düzenlenecek ve hakemlerin görev belgesi ile karar verecekleri uyuşmazlığın sınırları belirlenip usuli zaman çizelgesi ile yargılamanın usul kuralları belirlenerek takvim ortaya konulacaktır.

Usuli zaman çizelgesine uygun duruşma(lar) yapıldıktan sonra uyuşmazlık hakemler tarafından karara bağlanacak ve tarafların ellerinde mahkeme kararı yerine geçecek ve aynı etkiye sahip bir hakem kararı bulunacaktır.

Av. Eren Evren