Sağlık Personeline Karşı Şiddetin Cezalandırılması

Ülkemizde sağlık personeline karşı görevlerini yerine getirmeleri sırasında pek çok fiziksel ve duygusal şiddet uygulanmaktadır Son günlerde dünyanın her yerinde büyük bir sorun haline gelen COVİD-19 virüsü ile de hastanelerin kapasiteleri oldukça dolmuş ve hizmet veren sağlık personelinin iş yükü hayli artmıştır.

Yoğun bir iş temposu içerisinde karşılaştıkları boyutu ve şiddeti değişkenlik gösteren eylemler sebebi ile birçok sağlık personeli zarar görmekte ve bu durum aynı zamanda sağlık hizmetinin devamının sağlanmasını da kesintiye uğratmaktadır. Bu nedenle sağlık çalışanlarına karşı şiddetin önüne geçilebilmesi adına hem kamuoyunda hem de mecliste çeşitli yasa değişiklikleri gündeme gelmiş ve birtakım önlemler alınması yönünde teklifler değerlendirilmiştir.

• Sağlık Personeline Karşı Şiddet Uygulanması Halinde 7243 Sy Yükseköğretim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Öncesindeki Durum

17.04.2020 tarihli 7243 Sy Yükseköğretim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun öncesinde sağlık personelinin şiddete maruz kalması halinde şiddet suçuna karşı takip edilen usul ve prosedür aşamalı olarak şöyledir;

Sağlık Bakanlığı’nın 14.05.2012 tarihli 2012/23 sayılı Genelge uyarınca, saldırı ile karşılan sağlık çalışanı öncelikle bu durumu çalıştığı kuruma bildirir. Beyaz kod uygulamasından sorumlu amir görevli müdahale ekiplerini olayın yaşandığı yere gönderir bunun üzerine müdahalede bulunur. Saldırı sonrasında olaya şahitlik eden kişilerle birlikte hastane polisi ya da güvenlik görevlisi tutanak tutar. Şiddete maruz kalan sağlık personelinin faile ya da yakınına başka bir sağlık personeli ya da yardımcı personel hizmet verebilecek ise şiddete maruz kalan sağlık çalışanı olay nedeniyle sağlık hizmetinden çekinebilir. Ardından şiddete maruz kalan sağlık personelinin şikayeti aranmaksızın hastane polisi tarafından şiddeti uygulayan kişi adli makamlara götürülür. Şiddet suçu nedeniyle açılacak davaya şiddete maruz kalan sağlık personeli katılım göstermek zorunda değildir ancak isterse daha sonra müdahil olarak katılabilecektir.  Sağlık personeli uğradığı zararın tazminini şiddet suçunu işleyenden talep edebileceği gibi görev yapmakta olduğu sağlık kurumundan da talep edebilecektir. Sağlık kurumunun bu sorumluluğunun nedeni ise idarenin kamu personelini sağlıklı koşullarda çalıştırma yükümlülüğünün bulunmasından kaynaklanmaktadır.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan düzenlemeye göre görevi sırasında kamu görevlisine karşı işlenmiş olması nedeniyle verilecek cezanın miktarında yarı oranında bir artırım uygulanacaktır.

• Sağlık Personeline Karşı Şiddet Uygulanması Halinde Güncel Durum

17.04.2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7243 sy torba kanun ile Türk Ceza Kanunu ve Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nda değişiklikler yapılmış ve sağlık personeline karşı şiddetin önlenmesi için bir takım koruyucu düzenlemeler hayata geçirilmiştir.

Buna göre sağlık personeline şiddetin önlenmesi kapsamında yapılan değişiklikler doğrultusunda kamu ve özel sağlık kuruluşlarında görev yapan sağlık personeli arasındaki ayrım kaldırılmış ve sağlık personellerine karşı işlenecek kasten yaralama suçu, tehdit suçu, hakaret suçu ve görevin yerine getirilmesine karşı direnme halinde verilecek cezanın miktarında yarı oranında artırımı uygulanacaktır.

5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan kasten yaralama suçu 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası, hakaret suçuna karşı 1 yıldan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası, tehdit suçunu nedeniyle suçu işleyen kişi hakkında 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası ve görevini yaptırmamak için direnme suçuna ise 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Sağlıkta şiddetin önlenmesi amacıyla yapılan değişiklikler ile bu ceza miktarları kamu görevlisi sayılan sağlık personeline karşı işlendiği takdirde yarı oranında artırılacağı öngörülmüştür.

Ek olarak yukarıda sayılan suçlar sağlık personeline karşı işlendiğinde faile verilecek hapis cezalarına erteleme hükümleri uygulanmayacaktır.

• Sağlık Personeline Hangi Çalışanlar Dahil Edilmiştir ?

Sağlık personeline unvanına hangi sağlık çalışanlarının dahil edileceği hususu da ayrıca değerlendirilmelidir. Tıbbi müdahaleye yetkisi olan sağlık çalışanlarının sağlık personeli olarak tanımlanması ile sağlık kuruluşu bünyesinde sağlık hizmetinde görev alan diğer çalışanlar ve yardımcı personellerin sağlık personeli olarak değerlendirilip sağlık kuruluşunda maruz kaldığı şiddet nedeniyle şiddeti uygulayan kişiye verilecek cezanın miktarında artırım yapılacak mı sorusu gündeme gelmektedir.

Sağlık personeli; hekim, diş hekimi, eczacı, veteriner hekim, fizyoterapist, tıp teknoloğu, ebe, hemşire, sağlık memuru, sosyal hizmetler mütehassısı, biyolog, çocuk gelişimcisi, psikolog, diyetçi, sağlık mühendisi, sağlık fizikçisi, sağlık idarecisi, hemşire yardımcısı, sağlık teknisyenleri ve yardımcıları, sağlık savaş memuru, hayvan sağlık memuru ve benzerinden oluşmaktadır.

Ancak hastane içinde görev almakta olan başkaca çalışanlar 3359 Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nun ek 12.maddesinde sayılan kasten yaralama, hakaret, tehdit ve görevini yaptırmamak için direnme suçlarına maruz kaldıklarında statüleri nedeniyle yukarıdaki suçların cezalandırılmasında ilgili değişikliğin kapsamına dahil olacak şekilde değerlendirilemeyecektir

Sağlık kuruluşlarında doğrudan tıbbi müdahaleye yetkisi olmayan çalışanların da istihdam edildiği bilinmektedir. Hizmetli sınıfına dahil olarak sağlık kuruluşunda görev yapmaya başlayan çalışanların söz konusu suçların mağduru olmaları halinde de sağlık personeli olarak değerlendirilmesi ve uygulanacak cezanın artırılması gerektiği kanaatindeyiz.

Netice olarak özellikle son zamanlarda artan hasta sayısı göz önüne alındığında tıbbi müdahaleye yetkili olan sağlık personelinin de bu hizmeti sağlayabilmesi yardımcı personelden destek almasıyla mümkün olmaktadır. Sağlık kuruluşu bünyesinde iş birliği içerisinde kamuya sağlık hizmeti sunmaları nedeniyle bir bütün olarak değerlendirilmeleri gerekmektedir. Ancak sağlık kuruluşlarında görev yapan diğer çalışanlar ilgili maddeler uyarınca bu kapsama dahil edilmedikleri görülmüştür.

Örneğin sağlık kuruluşunda çalışan güvenlik görevlileri, temizlik işlerinde çalıştırılmak üzere işe alınan ve aynı zamanda hastalar ile ilgilenen çalışanlar da sağlıkta şiddeti önleme amacıyla öngörülen maddelerin getirmiş olduğu yeni düzenlemelerden şiddete maruz kalmaları halinde yararlanamayacakları anlaşılmaktadır.

Ancak İdarenin başlıca yerine getirmekle yükümlü olduğu görevleri arasında yer alan kamuya sağlık hizmetinin sunulması ödevi sağlık personelleri aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. İdarenin ise bu sağlık hizmetlerinin yerine getirilmesi sırasında sağlık kuruluşunda gerekli denetimler, geliştirmeler ve düzenlemeler getirilerek hem sağlık çalışanlarının çalışma koşullarını iyileştirmiş hem de kamuya sunulan sağlık hizmetlerinin daha etkin hale gelmesini sağlamış olacaktır. Görevini yerine getirmeleri sırasında yukarıda sayılan suçalar nedeniyle mağdur edilen sağlık çalışanları ve yardımcı personelleri birbirileri arasında unvan farkı dikkate alınmaksızın tek amaca hizmet etmeleri nedeniyle bütün olarak değerlendirilerek Yasa kapsamında getirilen değişikliklerden faydalanmaları halinde sağlık kuruluşu bünyesinde verilen hizmetin artacağı ve çalışanların güven ortamında çalıştıklarına dair olan inançları artacaktır.

Güven ve huzur ortamının sağlanması tabi olarak çalışma koşullarının iyileştirilmesi idarenin kamu görevlilerini görevleri sırasında gözetme yükümlülüğünden doğmaktadır. Öngörülen düzenlemelerin daha kapsamlı uygulanması hainde daha verimli sağlık hizmetlerinin alınacağı ve sağlık çalışanlarının güven ortamı içerisinde görevlerini getireceklerdir. Sağlıkta şiddeti önleme çalışmalarının devam etmesi ve daha kapsamlı yürütülerek sağlık personeline karşı uygulanan şiddetin sona ermesi ile ilgili hedeflenen nihai amaca yönelik daha verimli sonuçlar elde edilebilecektir.

Av. Eren Evren                                                                                                  Stj Av. Rabia Kurum