İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarına Göre Hakem Seçimi

Eylül 16, 2020

Bir önceki yazımızda İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarının seçimi ve davanın açılmasını anlatmıştık. Bu yazımızda ise İstanbul Tahkim Merkezi kurallarına göre yapılan bir yargılamada hakemlerin nasıl seçileceği ile ilgili bilgi vermek istiyoruz

İstanbul Tahkim Merkezi Kuralları hakem seçimi konusunda genel kurallardan çok da farklı bir düzenleme getirmemiştir.

  • İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarına Göre Hakem Sayısı

İstanbul Tahkim Merkezi Kuralları’nın 13.maddesine göre; tahkim şartında taraflar hakem sayısını serbestçe belirleyebilecektir. Ancak Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 415.maddesine paralel olarak İstanbul Tahkim Merkezi Kuralları’na göre de birden fazla hakem ile çözüleceği düzenlenmiş ise hakem sayısının tek sayı olması gerekir. (Md:13/1)

Hakem Kurulu

Taraflar hakem sayısını belirlememiş ise Divan; uyuşmazlığın tek hakem veya üç hakemden oluşacak Hakem Kurulu tarafından çözümleneceğine karar verebilecektir. (Md:13/2)

Uyuşmazlığın Seri Tahkim Kuralları ile çözülmesi söz konusu ise taraflar aksini kararlaştırmadıkça uyuşmazlık tek hakem tarafından çözüme kavuşturulacaktır.

  • İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarına Göre Hakem veya Hakem Kurulunun Tayini

İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarına göre Taraflar uyuşmazlığın tek hakem ile çözülmesi konusunda anlaşmışlarsa kural olarak taraflar hakemi birlikte seçerler. Eğer davacı tarafından iletilen tahkim talebinin davalıya tebliğinden itibaren cevap süresi içerisinde taraflar bir hakem üzerinde anlaşmamışlarsa uyuşmazlığı çözecek hakem Divan tarafından seçilecektir. (14/1)

Tahkim sözleşmesinde uyuşmazlığın hakem kurulu ile çözüleceği öngörülmüş ise o zaman taraflardan her biri tahkim ve tahkim talebine cevaplarında seçtikleri hakemi bildirmek zorundadır. (14/2) Hakem seçmeyen taraf için Divan tarafından hakem atanacaktır. Davacının veya davalının birden fazla olduğu durumlarda aynı tarafta bulunan taraflar hakem konusunda anlaşmamışlarsa onların yerine hakemlerini Divan seçecektir. (14/4)

Hakem kuruluna seçilen iki hakem, hakem kurulunun başkanı olacak üçüncü hakemi 15 gün içinde seçmelidir. Eğer hakemler üçüncü hakemin kim olacağı konusunda anlaşmazlarsa üçüncü hakemi Divan seçer. (14/3)

İster tarafların seçtikleri hakemler seçsin ister divan belirlesin, hakem kuruluna üçüncü hakem başkanlık edecektir. (14/5)

Seri Yargılama usulünün uygulandığı durumlarda ise; Tek hakem, davalıya cevap dilekçesinin tebliğinden itibaren 15 gün içinde taraflarca ortak bir şekilde seçilecektir. Tarafların ortak bir seçim yapamaması halinde hakem Divan tarafından seçilecektir.

  • Hakemlerin Tarafsızlığı ve Bağımsızlığı

Divan hakem seçiminde, hakemin tarafsızlığı ve bağımsızlığını etkileyebilecek durumlar ile tayin edilecek hakemin tahkim yargılamasını yürütebilmek için gerekli yetkinliğe ve yeterli zamana sahip olup olmadığını dikkate alacaktır. (Md.15)

Tahkim Hakem

İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarına göre tayin edilen her Hakem, görevi kabul etmesinden önce ve tahkim yargılaması devam ederken tarafsızlığını ve bağımsızlığını etkileyebilecek her türlü durum ve koşullar ile tarafsızlık ve bağımsızlığından şüphe edilmeyi haklı gösterebilecek durum ve koşulları, yazılı olarak gecikmeksizin Sekretarya’ya bildirmek zorundadır. (12/3) Örneğin tahkim yargılamasının tarafları ile daha önce bir iş ilişkisi kurmuş ise veya taraflar ile herhangi bir şekilde bağlantısı oluşmuş ise Hakemlerin bu konuları Divan’a bildirmesi gerekir.

  • Hakemlerin Reddi ve Hakemlerin Değiştirilmesi

İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarına göre;

  • Hakemler taraflarca kararlaştırılan niteliklere sahip değil iseler,
  • Hakemlerin tarafsızlığından ve bağımsızlığından şüphe etmeyi haklı gösteren hâl ve şartlar gerçekleşir ise
  • Hakemlerin hakemlik görevini yapmasını engelleyen diğer sebepler bulunduğu takdirde

Hakemler reddedilebilir.  (Md: 16/1)

Hakemi reddetmek isteyen taraf hakem görevlendirilmesinin tebliğinden itibaren 30 gün içinde yapılmalıdır. Red sebebi daha sonra öğrenilmiş ise öğrenilen tarihten itibaren 30 gün içinde red gerekçesi ileri sürülmelidir. (Md:16/2)

Red talebini alan sekreterya hakemlere görüşlerini bildirmeleri için 15 gün süre verecektir. Bu süre sonunda reddi talep edilen hakem çekilmez veya taraflar red konusunda anlaşmazlarsa son kararı Divan verecektir (16/3)

Hakemin çekilmesi, tarafların red sebebinde anlaşması veya Divan tarafından red talebinin kabulü halinde reddedilen hakemin yerine yeni bir hakemin atanmasına karar verilecektir (17/1) Değiştirilen hakemin yerine yeni atanacak hakem reddedilen hakem ile aynı usulde seçilecektir. Hakem değişikliğinin tamamlanmasının ardından hakem veya hakem kurulu değiştirilen hakemin yaptığı işlemlerin tekrardan yapılıp yapılmayacağına veya geçerli sayılmasına karar verebilirler. Burada yapılan işlemlerin içeriği de önemli olacaktır.

İstanbul Tahkim Merkezi Kuralları’nın 17/4.maddesi ile ilginç bir durum düzenlenmiştir. Kurala göre Tahkikat sona erdikten sonra hakemin değiştirilmesi durumunda Divan, değiştirilen hakemin yerine yenisini tayin etmeyerek geri kalan hakemlerin tahkim yargılamasını tamamlamasına karar verebilir. Kanımızca böyle bir durum adil yargılanma hakkının ihlali olarak iptal davasında ileri sürülebileceğinden Divan’ın yetkisi olsa bile bu şekilde kullanmayacağını düşünüyoruz.

Ayrıca aynı madde ile Divan’a mutlak bir yetki verilmiş ve Divan’ın hakemlerin tayin, red ve değiştirilmesiyle ilgili kararları kesin olduğu ve bu kararların gerekçesi açıklanmayacağı düzenlenmiştir. Yine Adil Yargılanma hakkını zorlayan bu kararları verirken Divan’ın son derece özenli davranacağını düşünebiliriz.

Av. Eren Evren